โครโมโซม ดีเอ็นเอ และยีน เกี่ยวข้องกันยังไง?
👉 สมัครสมาชิก 👈
รับข่าวสาร📢
จาก The Guru First ก่อนใคร
ทุกสิ่งที่มีชีวิตบนโลกนี้ ล้วนมีพิมพ์เขียวที่กำหนดลักษณะเฉพาะตัวของแต่ละคน สิ่งเหล่านี้ซ่อนอยู่ในร่างกายของเราภายใต้ชื่อว่า “โครโมโซม” “ดีเอ็นเอ” และ “ยีน” แต่พวกมันคืออะไร และเกี่ยวข้องกันยังไง? เราจะมาหาคำตอบไปด้วยกันครับ

เลือกอ่านตามหัวข้อ
เซลล์
ร่างกายของเราประกอบไปด้วยเซลล์เล็ก ๆ จำนวนหลายล้านล้านเซลล์ เปรียบเสมือนชิ้นส่วนเล็ก ๆ ที่มารวมกันสร้างร่างกายเรา แต่ละเซลล์ทำหน้าที่ต่างกัน เช่น เซลล์กล้ามเนื้อช่วยให้เราเคลื่อนไหว หรือเซลล์สมองช่วยให้เราคิดและจำ เป็นต้น

นิวเคลียส
ภายในเซลล์ทุกเซลล์ (ยกเว้นเซลล์เม็ดเลือดแดง) มีส่วนที่เรียกว่า “นิวเคลียส” ซึ่งเปรียบเสมือนศูนย์ควบคุม นิวเคลียสนี้เป็นที่เก็บข้อมูลสำคัญที่กำหนดลักษณะต่าง ๆ ของเรา เช่น สีผม สีตา หรือความสูง

โครโมโซม
ในนิวเคลียส เราจะพบสิ่งที่เรียกว่า “โครโมโซม” โครโมโซมมีลักษณะเป็นแท่งเล็ก ๆ คล้ายเส้นด้าย และมีทั้งหมด 46 แท่ง หรือ 23 คู่ในมนุษย์ โครโมโซมเปรียบเสมือนกล่องที่เก็บข้อมูลสำคัญทั้งหมดของเราไว้

ดีเอ็นเอและยีน
เมื่อเรามองเข้าไปในโครโมโซม เราจะพบ “ดีเอ็นเอ” (DNA) ซึ่งเป็นโมเลกุลที่เก็บข้อมูลทางพันธุกรรม ดีเอ็นเอมีลักษณะเหมือนบันไดเกลียวที่บิดตัว และบนดีเอ็นเอนั้นจะมี “ยีน” ยีนเปรียบเสมือนคำสั่งที่บอกให้ร่างกายสร้างโปรตีนต่าง ๆ ยีนแต่ละตัวกำหนดลักษณะเฉพาะ เช่น สีตาหรือความสามารถในการดมกลิ่น

การระบุที่ตั้งยีน
นักวิทยาศาสตร์สามารถระบุที่ตั้งของยีนแต่ละตัวได้บนโครโมโซม เช่น ยีนที่ควบคุมการมองเห็นอาจอยู่บนโครโมโซมคู่ที่ 7 การรู้ตำแหน่งนี้ช่วยให้เราเข้าใจโรคทางพันธุกรรมและวิธีรักษาได้ดีขึ้น

ตัวอย่างโรคทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับยีนผิดปกติ
- โรคซิสติกไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis)
- ลักษณะอาการ: ทำให้เกิดความผิดปกติในต่อมผลิตเมือก ส่งผลให้เกิดปัญหาในระบบทางเดินหายใจและระบบย่อยอาหาร
- ยีนที่เกี่ยวข้อง: ยีนบนโครโมโซมคู่ที่ 7
- โรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia)
- ลักษณะอาการ: มีภาวะโลหิตจางเรื้อรัง อ่อนเพลีย และเกิดปัญหาในกระบวนการสร้างฮีโมโกลบิน
- ยีนที่เกี่ยวข้อง: เกิดจากความผิดปกติในยีนที่ควบคุมการผลิตฮีโมโกลบินบนโครโมโซมคู่ที่ 11 หรือ 16
- โรคฮันติงตัน (Huntington’s Disease)
- ลักษณะอาการ: ส่งผลต่อสมอง ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวผิดปกติและปัญหาในการคิด
- ยีนที่เกี่ยวข้อง: ยีนบนโครโมโซมคู่ที่ 4
- โรคฮีโมฟีเลีย (Hemophilia)
- ลักษณะอาการ: เลือดไหลไม่หยุดเนื่องจากขาดโปรตีนสำหรับการแข็งตัวของเลือด
- ยีนที่เกี่ยวข้อง: เกิดจากยีนผิดปกติบนโครโมโซม X
- โรคกล้ามเนื้อเสื่อมดูเชน (Duchenne Muscular Dystrophy)
- ลักษณะอาการ: กล้ามเนื้ออ่อนแรงและเสื่อมลงเรื่อย ๆ
- ยีนที่เกี่ยวข้อง: เกิดจากยีนผิดปกติบนโครโมโซม X
23 คู่
โครโมโซมในมนุษย์มีทั้งหมด 23 คู่ แต่ละคู่ได้รับจากพ่อและแม่อย่างละแท่ง นี่คือเหตุผลที่เรามีลักษณะบางอย่างคล้ายพ่อและบางอย่างคล้ายแม่

xx และ xy
ในคู่ที่ 23 มีความพิเศษ เพราะเป็นคู่ที่กำหนดเพศของเรา หากเป็น “XX” จะเป็นเพศหญิง หากเป็น “XY” จะเป็นเพศชาย ดังนั้นคู่ที่ 23 จึงเป็นตัวกำหนดว่าเราจะเกิดมาเป็นเด็กหญิงหรือเด็กชาย

สรุปว่าโครโมโซม ดีเอ็นเอ และยีน เกี่ยวข้องกันยังไง
โครโมโซมเป็นที่เก็บดีเอ็นเอ และในดีเอ็นเอมีข้อมูลที่เรียกว่ายีน ทุกอย่างนี้ทำงานร่วมกันเพื่อกำหนดลักษณะและหน้าที่ต่าง ๆ ของร่างกายเรา เปรียบเหมือนโครโมโซมเป็นห้องเก็บของ ดีเอ็นเอเป็นตู้เก็บเอกสาร และยีนเป็นเอกสารแต่ละแผ่นที่เขียนคำสั่งไว้อย่างชัดเจนนั่นเองครับ
อ่านบทความอื่น ๆ เพิ่มเติม คลิก
ติดตามครูเฟิร์สใน Facebook Fanpage : ครูเฟิร์ส The Guru First คลิก
พิเศษ!!
สำหรับนักเรียนที่ต้องการเรียนรู้เพิ่มเติม
สนใจอยากได้เทคนิคคิดเร็ว เก่งไว เข้าใจง่าย เรียนแบบเน้น ๆ เจาะแนวข้อสอบที่เจอบ่อย เจอแน่!! ขอแนะนำ คอร์สออนไลน์ ของ The Guru First ไม่ว่าจะเป็น คอร์สออนไลน์ หรือ คอร์สสอนสด เลือกเรียนตามความต้องการได้เลยครับ
กำลังมีคำถามอยู่หรือเปล่าครับ ?
References
- https://my.clevelandclinic.org/health/body/23064-dna-genes–chromosomes
- https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/znm66v4/revision/2
- https://www.msdmanuals.com/home/fundamentals/genetics/genes-and-chromosomes
- https://ch9airport.com/th/5-โรคทางพันธุกรรมที่ถ่าย
- https://www.phyathai.com/th/article/thalassemia-a-group-of-hereditary-diseases-pyt1
- https://th.wikipedia.org/wiki/โรคฮันติงตัน
- https://www.synphaet.co.th/มารู้จักกับฮีโมฟีเลีย-hemophili/
- https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/gallery/ทำความรู้จัก-โรคกล้ามเ/