ออร์แกเนลล์ คืออะไร?
👉 สมัครสมาชิก 👈
รับข่าวสาร📢
จาก The Guru First ก่อนใคร
ออร์แกเนลล์ (Organelles) คือ ส่วนประกอบเล็ก ๆ ภายในเซลล์ที่ทำหน้าที่เฉพาะด้าน เปรียบเหมือนอวัยวะของร่างกายแต่ขนาดเล็กมาก ออร์แกเนลล์แต่ละชนิดมีหน้าที่แตกต่างกัน เช่น ผลิตพลังงาน ขนส่งสาร และกำจัดของเสีย เปรียบได้กับเครื่องจักรในโรงงานที่ช่วยกันทำให้เซลล์ทำงานได้อย่างสมบูรณ์
คำว่า ออร์แกเนลล์ (Organelle) มาจากรากศัพท์ภาษาละติน
- “Organum” (ละติน) แปลว่า “เครื่องมือ” หรือ “อวัยวะ”
- “-elle” (ภาษาฝรั่งเศสจากภาษาละติน) เป็นคำต่อท้ายที่ใช้ลดขนาดของคำ ทำให้หมายถึง “สิ่งเล็ก ๆ”
ดังนั้น Organelle จึงหมายถึง “อวัยวะเล็ก ๆ” ของเซลล์ ซึ่งสะท้อนถึงบทบาทของมันในการทำงานเฉพาะภายในเซลล์ คล้ายกับอวัยวะในร่างกายของเรานั่นเอง
เลือกอ่านตามหัวข้อ
นิวเคลียส (Nucleus)
นิวเคลียสคือศูนย์บัญชาการของเซลล์ ทำหน้าที่เก็บสารพันธุกรรม (DNA) ซึ่งเป็นเหมือนคู่มือการทำงานของเซลล์ เปรียบเสมือนสมองของเซลล์ที่ควบคุมทุกอย่าง เช่น การเจริญเติบโตและการแบ่งเซลล์

ไมโทคอนเดรีย (Mitochondria)
ไมโทคอนเดรียเป็นแหล่งพลังงานของเซลล์ มีหน้าที่เปลี่ยนอาหารที่เรากินเข้าไปให้เป็นพลังงาน เปรียบได้กับโรงไฟฟ้าที่ผลิตพลังงานให้เมืองใช้ หากไม่มีไมโทคอนเดรีย เซลล์ก็จะไม่มีพลังงานทำงาน

เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell Membrane)
เยื่อหุ้มเซลล์ทำหน้าที่เป็นเหมือนประตูบ้าน คอยควบคุมว่าสารอะไรสามารถเข้าออกเซลล์ได้บ้าง และช่วยปกป้องเซลล์จากสิ่งแปลกปลอมภายนอก

กอลจิแอพพาราตัส (Golgi Apparatus)
กอลจิแอพพาราตัสเป็นศูนย์ขนส่งของเซลล์ ทำหน้าที่บรรจุและส่งสารสำคัญไปยังจุดหมายที่เหมาะสม เปรียบได้กับไปรษณีย์ที่คอยจัดส่งพัสดุไปยังที่ต่าง ๆ ในร่างกาย

เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม (Endoplasmic Reticulum)
เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม (ER) มี 2 ชนิด คือ
- ER ชนิดขรุขระ (Rough ER) ที่มีไรโบโซมติดอยู่และช่วยผลิตโปรตีน
- ER ชนิดเรียบ (Smooth ER) ที่ช่วยสร้างไขมันและกำจัดสารพิษ เปรียบได้กับโรงงานที่ผลิตสินค้าและจัดเก็บของจำเป็นให้เซลล์

แวคิวโอล (Vacuole)
แวคิวโอลคือที่เก็บของในเซลล์ โดยในพืชจะมีขนาดใหญ่และใช้เก็บน้ำ สารอาหาร และของเสีย เปรียบเสมือนโกดังเก็บของที่ช่วยรักษาสมดุลของเซลล์

คลอโรพลาสต์ (Chloroplast)
คลอโรพลาสต์พบในเซลล์พืช ทำหน้าที่สร้างอาหารผ่านกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง โดยเปลี่ยนแสงแดดให้เป็นพลังงาน เปรียบได้กับโรงงานผลิตอาหารของพืชที่ช่วยให้พืชเติบโตและมีสีเขียว

เรื่องน่ารู้ (Fun Fact)
- เซลล์กล้ามเนื้อมีไมโทคอนเดรียเยอะเป็นพิเศษ เพราะต้องใช้พลังงานมาก
- เม็ดเลือดแดงไม่มีนิวเคลียส ทำให้มีพื้นที่ขนส่งออกซิเจนได้มากขึ้น
- เซลล์พืชมีแวคิวโอลขนาดใหญ่ เพื่อเก็บน้ำสำรองในกรณีที่ขาดน้ำ
- เซลล์ประสาทสามารถยาวได้ถึง 1 เมตร เช่น เซลล์ประสาทที่วิ่งจากไขสันหลังไปยังปลายเท้า
- กอลจิแอพพาราตัสของเซลล์พืชมีขนาดเล็กกว่าเซลล์สัตว์ แต่ยังคงทำหน้าที่บรรจุและส่งสารสำคัญเช่นเดียวกัน
- เอนโดพลาสมิกเรติคูลัมเชื่อมต่อกับนิวเคลียส ช่วยให้การส่งสัญญาณและผลิตโปรตีนเป็นไปได้อย่างรวดเร็ว
สรุป
ออร์แกเนลล์เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เซลล์ทำงานได้เหมือนเครื่องจักรขนาดเล็กที่ซับซ้อน ทุกส่วนล้วนมีหน้าที่ของตัวเองเหมือนทีมงานที่ช่วยกันทำให้เซลล์ดำรงชีวิตได้ ดังนั้น ทุกครั้งที่เรากินอาหาร หายใจ หรือเคลื่อนไหว ร่างกายของเรากำลังทำงานร่วมกับออร์แกเนลล์เล็ก ๆ นับล้านในแต่ละเซลล์ และนี่คือความมหัศจรรย์ของร่างกายเราครับ
อ่านบทความอื่น ๆ เพิ่มเติม คลิก
ติดตามครูเฟิร์สใน Facebook Fanpage : ครูเฟิร์ส The Guru First คลิก
พิเศษ!!
สำหรับนักเรียนที่ต้องการเรียนรู้เพิ่มเติม
สนใจอยากได้เทคนิคคิดเร็ว เก่งไว เข้าใจง่าย เรียนแบบเน้น ๆ เจาะแนวข้อสอบที่เจอบ่อย เจอแน่!! ขอแนะนำ คอร์สออนไลน์ ของ The Guru First ไม่ว่าจะเป็น คอร์สออนไลน์ หรือ คอร์สสอนสด เลือกเรียนตามความต้องการได้เลยครับ